علم هواشناسی برای خلبانان مبتدی پاراگلایدر

علم هواشناسی به دانش مربوط به فرآیند های جوی گفته می شود. همه خلبانان پاراگلایدر باید اطلاعات خوبی در زمینه هواشناسی داشته باشند تا این دانش موجب شود آنها را از خطر مصون نگه داشته و هم بتوانند پرواز های لذت بخش تری داشته باشند.

 

 

با آتمسفر و فشار هوا آشنا شوید

به هوای پوشش دهنده اطراف کره زمین اتمسفر می گویند که این هوا ترکیبی از گاز های مختلف بوده و مولکول ها در آن طی فرآیند های مختلف به اطراف حرکت می کنند. همچنین این مولکول ها توسط نیروی جاذبه به پایین کشیده می شوند. به اثر نهایی متقابل ملکول های هوا بر اجسام پیرامون آن فشار گفته می شود.

فشار در اتمسفر بیانگر نیروی وزن مولکول ها بر بالای سطح مشخصی می باشد. در صورت افزایش ارتفاع وزن مولکول ها کاهش پیدا کرده و باعث کاهش فشار می شود پس بنابراین می توان گفت که فشار با افزایش ارتفاع کاهش پیدا می کند.

 

 

واحد اندازه گیری فشار Pa (پاسکال) بوده که بیانگر تاثیر نیروی یک نیوتونی (N1) وارد بر سطحی به مساحت ۱ متر مربع (m²1) می باشد.

یکی دیگر از واحد های اندازه گیری فشار بار (bar) نام دارد.

1 millibar = 10² Pa = 1 hPa

 

اتمسفر نیز یک واحد اندازه گیری قدیمی بوده که فشار در سطح دریا را اندازه گیری کرده و این فشار برابر با وزن ۷۶۰ میلی متر از ستون جیوه می باشد:

1 atm=760 mm Hg = 101 325 Pa ≈ 1 bar

 

در نمودار های هواشناسی ارتفاع به جای فاصله از سطح دریا به صورت فشار نمایش داده می شود که یکی از دلایل آن استفاده ی هواپیما ها از ارتفاع سنج های بارومتری در گذشته می باشد. امروزه استفاده از فشار به عنوان یک مختصات عمودی باعث آسان تر شدن محاسبات ترمودینامیکی مورد نیاز برای تهیه نمودار های هواشناسی شده است.

چارت های اصلی ۸۵۰ میلی بار(۱.۵۰۰ متر بالای سطح دریا)، ۵۰۰ میلی بار(۵.۵۰۰ متر بالای سطح دریا)، ۳۰۰ میلی بار(۸۰۰۰ متر بالای سطح دریا)

در هنگام روشن بودن هوا منبع اصلی تامین انرژی در اتمسفر تابش نور خورشید بر سطح زمین بوده و معمولا هرچه ارتفاع بالاتر برود هوا سرد تر خواهد شد.

 

خورشید موتور اصلی فرایند ها در اتمسفر است. این فرآیند ها دارای انواع متعددی هستند که دلیل آن وجود بی نظمی ها در زمین و همچنین تغییرات روزانه و فصلی تابش خورشید در یک منطقه مشخص می باشد.

برای مثال هنگام تابش خورشید بر یک سطح خشک و تاریک هوای بالای آن سطح گرم و منبسط شده و تعدادی از مولکول ها به بالا کشیده می شوند. در سطح مشخصی مولکول های بالایی بیشتر شده و به همین دلیل باعث ایجاد فشار بیشتری نسبت به محدوده های گرم نشده همسایگی خود در همان ارتفاع می شود. جهت حرکت هوا از نواحی پرفشار(H) به سمت نواحی با فشار کمتر(L) است .

اضافه شدن هوا بالای نواحی همسایه باعث افزایش فشار در سطح زمین در آن ناحیه شده و هوا دوباره در راستای سطح به سمت ناحیه گرم شده حرکت می کند.

به این پدیده سلول چرخش دما گفته شده که نمونه های متعددی از آن را میتوان در اطراف یافت: گردش نسیم دریا، چرخش دره یا کوه ها،باد های موسمی،گردش استوایی و ....

 

 

چرخش هوا وابسته به تفاوت های دمایی و ویژگی های توده های هوا مانند بی ثباتی، رطوبت و برخی عوامل دیگر می باشد. سلول های چرخش هوای متفاوت در سایز های مختلفی ظاهر شده که اغلب یکدیگر را سرکوب و یا تقویت می کنند. به قابل مشاهده ترین اثر جا به جایی افقی توده های هوا در راستای سطح زمین باد گفته می شود.  

 

 

باد و تاثیر آن بر پاراگلایدر

باد دارای تاثیر زیادی بر روی پاراگلایدر های سبک با سطحی نسبتا بزرگ می باشد. باد های قوی باعث ایجاد نیروهایی در هنگام تیک آف و فرود و همچنین سرعت های زمینی بالا و توربولانس (آشفتگی) در طول پرواز می شود. علاوه بر این خلبان ها همیشه به دنبال باد و چرخه های هوایی می گردند تا بتوانند در ارتفاع بالاتر  و برای مدت بیشتری پرواز کنند. به همین دلیل شناخت و یادگیری علم بال برای امنیت و پیشرفت ضروری می باشد.

افراد جدید در ابتدا به اندازه گیری باد در زمان تیک آف می پردازند و سپس به ایجاد عادت مشاهده ی دائم برای ساخت مدل های ذهنی از رفتار آن پرداخته و این کار را تا زمانی ادامه می دهند که توانایی یافتن، توضیح دادن و حتی پیشبینی ایجاد چرخش های اتمسفری توسط باد را کسب کنند.

جهت باد بر اساس مبدا حرکت و وزیدن آن محاسبه می شود.

قدرت باد توسط باد سنج ها در واحد های[m/s] یا [km/h]  اندازه گیری می شود.

1 m/s = 3.6 km/h = 2 گره

 

 

 

 

انواع باد ها در پاراگلایدر

خلبان های با تجربه سال های زیادی را به مطالعه و شناخت چرخه های باد در هنگام تیک آف پرداخته و تلاش می کنند تا با ایجاد درک شهودی زمان مناسب تیک آف و یا صبر کردن را تشخیص دهند.

باد ها در ورزش پاراگلایدر به دسته های زیر تقسیم می شود:

 

آرام

 دارای سرعتی تا 1 m/s ; (تیک آف رو به جلو; دویدن زیاد = تیک آف بزرگ)

 

سبک  

دارای سرعتی بین m/s 1-3; (هر دو تیک آف رو به جلو و ریورس ممکن است ; دویدن مناسب همچنان مورد نیاز می باشد)

 

ملایم

دارای سرعتی بین m/s 4-6; (مناسب تیک آف ریورس اما لانچ رو به جلو نیز ممکن می باشد; مقداری دویدن مورد نیاز می باشد) باد های ملایم به بادهایی گفته می شود که تغییر سرعت و جهت نداشته باشند.

 

قوی

دارای سرعتی بین m/s 7-10; (تیک آف ریورس; تنها مناسب پرواز خلبانان باتجربه،وجود آشفتگی در هوا; سرعت باد نیز نزدیک به سرعت هوایی پاراگلایدر می باشد = احتمال لیفت(بالا کشیده شدن) به سمت بالا در مقابل تپه و به عقب دمیده شدن بعد از تیک آف)

 

خیلی قوی

دارای سرعتی بین m/s 11-13; (این باد ها برای تیک آف بیش از حد قوی می باشند; احتمال فرود رو به عقب; آشفتگی شدید در هوا; سختی کنترل کانوپی هنگام فرود)

 

توفانی

 بالای m/s 14.( بسیار خطرناک برای تیک آف)

 

گاست

 در صورت عدم تغییر سرعت باد به اندازه ی 2 m/s در مدت 2 دقیقه به آن باد ثابت و در غیر این صورت به آن باد ناگهانی(gusty) گفته می شود.

 

متغیر

در صورت عدم تغییر جهت باد به اندازه ی 22.5 درجه در مدت 2 دقیقه به آن باد ثابت و در غیر این صورت به آن باد متغیر گفته می شود.

 

 

 

اهمیت تشخیص باد ها برای پرواز

توانایی تشخیص سرعت میانگین باد از باد های ناگهانی لحظه ای اهمت زیادی دارد. برای مثال باد های ناگهانی باعث پرواز رو به عقب شما برای چند لحظه شده اما در صورت کمتر بودن سرعت میانگین باد از سرعت هوایی خود همچنان قادر خواهید بود تا رو به جلو حرکت کنید.

باد های ناگهانی و متغیر نشانه های توربولانس(تلاطم و آشفتگی) می باشند!

در صورت افزایش سرعت باد های ناگهانی تا %۱۵۰ نسبت به سرعت متوسط باد احتمالا آشفتگی هوا برای افراد تازه کار بیش از حد باشد. مشابه همین موضوع در صورت تغییر جهت باد بیش از ۴۵ درجه نیز صادق می باشد.

 

 

باد های بالا برنده و پایین کشنده

باد ها می توانند بالا برنده و یا پایین کشنده باشند بنابراین باد افقی نبوده اما دارای اجزای عمودی رو به بالا و رو به پایین می باشد.

اساسی ترین بخش  پرواز دور شدن از زمین بعد از انجام تیک آف می باشد. تیک آف کردن در هوای بالابرنده باعث افزایش ارتفاع شما شده و زمان بیشتری برای واکنش و بازگشتن از یک شرایط غیرقابل پیش بینی به شما می دهد. بی توجهی خلبان به چرخه های باد و تنها گشتن به دنبال باد های آسان برای پر از باد کردن چتر از دلایل اصلی ایجاد حادثه به شمار می آیند. همانطور که گفتیم خلبان های با تجربه سال های زیادی را به مطالعه و شناخت چرخه های باد در هنگام تیک آف پرداخته و تلاش می کنند تا با ایجاد درک شهودی زمان مناسب تیک آف و یا صبر کردن را تشخیص دهند.

 

معمولا اغلب حوادث در هنگام باد شدن چتر رخ می دهند زیرا افراد تازه کار توانایی کنترل مناسب بال ها را نداشته و اجازه می دهند تا آن ها خود را به مسیر های ناخواسته هدایت کنند. البته خلبانان خوبی نیز وجود دارند که در تیک آف های آسان به خوبی عمل کرده و به مهارت رسیده اند اما در صورت تغییر محل پرواز و شرایط آن موفق به انجام تیک آف های خوبی نشده اند. لحظات سپری شده شما در آسمان (air time) جایگزین تمرینات زمینی نمی باشد. توجه داشته باشید که برای کسب مهارت تیک آف و کنترل خوب آن نیازمند هفته ها و یا ماه ها تمرینات زمینی می باشیم.

 

شیب باد

هنگام اندازه گیری باد بر روی زمین فرد باید از شیب باد آگاه باشد. شیب باد به تغییر نیرو و جهت آن به همراه ارتفاع گفته می شود.

 کند شدن سرعت لایه های زیرین توده ی هوای متحرک بر اثر اصطکاک با زمین باعث ایجاد شیب باد می شود به همین دلیل باید انتظار افزایش باد به همراه ارتفاع را داشته باشیم. یکی از دلایل رایج حوادث تیک آف کردن در باد های شدید،بالا کشیده شدن و توسط باد های قوی بالایی به سمت عقب و به ناحیه آشفتگی پشت تپه ها هدایت می شوند.

شیب باد همچنین باعث تغییر مسیر پرواز ما در نزدیکی زمین شده و ما باید انتظار افزایش سرعت زمین را قبل از فرود داشته باشیم.

 

 

 شیب باد به راحتی از بیرون قابل مشاهده می باشد. در صورت دراز کشیدن بر روی چمن ها شما احتمالا باد خاصی را احساس نخواهید کرد اما در صورت نشستن،ایستادن  و یا حتی بالا رفتن از یک ماشین و ایستادن بر روی یک ارتفاع بلند افزایش باد به راحتی قابل احساس خواهد بود.

باد های ناگهانی جدا شده می توانند باعث لیفت و یا پایین رفتن ناگهانی شده که دلیل آن افزایش یا کاهش جریان سرعت هوا در اطراف بال می باشد. لایه هایی با باد های قوی شیب دار نیز می توانند باعث ایجاد تاثیری مشابه اما بزرگ تر و طولانی تر شوند.

برای افراد تازه کار باد معنای خاصی نداشته و همان باد بوده اما برای خلبانان با تجربه باد دارای جهت،نیرو(موقت و میانگین،مینیمم و ماکسیمم)، رفتار(ملایم،ناگهانی،متغیر)، شیب و اجزای صعودی و رو به پایین می باشد. علاه بر این ها  خلبانان با تجربه از تمایلات پارامتر های باد آگاه می باشند.

ما برای دوستی با باد نیازمند فهمیدن و درک تصویر بزرگ چرخه ای هستیم که باد در آن شرکت می کند.

 

 

 

توربولانس و روتور در پرواز با پاراگلایدر

 هنگام حرکت آرام یک جریان هوای ایزوله شده تغییری در لایه های آن ایجاد نخواهد شد که به این لایه ها جریان آرام گفته می شود. با این حال در صورت بالاتر رفتن سرعت آن از مقداری مشخص جریان به خودی خود آشفته می شود. جریان آشفته به معنای حرکات نامنظم ذرات هوا در جهت های تصادفی می باشد. تغییر وضعیت از حالت آرام به آشفته به خواص جریان(ابعاد،گرانروی) و سختی سطوح همسایه بستگی دارد. مانند دود (سیگار) بالا رونده که به صورت آرام شروع به حرکت کرده و به سمت بالا شتاب می گیرد و پس از رسیدن به سرعتی بحرانی برای شرایط داده شده به خودی خود آشفته می شود.

اصولا باد هایی با سرعت بیشتر از m/s ۶-۵ آشفته در نظرگرفته شده و شدت آشفتگی متناسب با بالارفتن مجذور سرعت باد افزایش می باید.

 

پرواز در جریان هوای آشفته خطرناک می باشد زیرا در صورت عدم وجود جریان هوای نرم در طراف بال ها،آن ها دیگر مانند بال عمل نخواهند کرد. به پرواز درآوردن یک پاراگلایدر نرم در هوای آشفته آن باعث ایجاد ریسک هایی مانند تجربه ی استال ها(توقف حرکت)، چرخش ها،فروریختگی، لیفت/سقوط/چرخش های ناگهانی و ناتوانی در فرود امن به دلیل از دست دادن ارتفاع می گردد که این مسائل حتی برای خلبانان با تجربه نیز ناخوشایند می باشد. حتی پرندگان نیز در صورت قرار گرفتن در هوای آشفته ظرافت پرواز خود را از دست خواهند داد.

 

برخلاف طبیعت بی نظم هوای نامرئی، آشقتگی می تواند به صورت غیرمستقیم مشاهده،تحت مطالعه و پیش بینی قرار گرفته و دوری از آن ها امکان پذیر می باشد.

یکی از موارد کلاسیک آشفتگی مکانیکی بر اثر تعامل باد با اشیا محکم (درختان،ساختمان ها،زمین) رخ می دهد. اشیای صاف تر و کوچک تر آشفتگی کمتری ایجاد می کنند. همچنین اشیایی در پشت اشیایی که مانع حرکت باد می شوند آشفتگی بزرگتری ایجاد می شود.

 

 

 

روتور

شتاب گرفتن جریان هوا در اطراف منبع آشفتگی موجب ایجاد نواحی مکش شده که باعث به وجود آمدن گرداب هایی بزرگتر می شوند. شکل،ابعاد و شدت این گرداب ها به شکل شی (پروفیل)،قدرت باد و ویژگی های توده ی هوا بستگی دارد.

 

حرکت دورانی باعث ذخیره انرژی شده و می توان گفت گرداب ها زندگی مستقل خود را دارند. در باد ها و هوای ثابت برخی از پروفیل های اشیا می توانند گرداب هایی طولانی مدت در پشت روتور های تماس گیرنده ایجاد کنند. در صورت توقف باد گرداب ها نیز متوقف خواهند شد. همچنین در صورت افزایش باد،باد های ناگهانی می توانند گرداب را تا جایی به سمت پایین فشار دهند که شروع به ناپدید شدن کرده و باعث ارتقا و سرکوب گرداب های کوچک و کوچتر یکدیگر می شوند. اما با این حال همچنان گرداب های ایزوله می توانند به طرز شگفت انگیزی مسافت زیادی را پرواز کنند زیرا حرکت دورانی اولیه ی آن ها باعث حفظ شدن حرکت  می شود.

هر دو گرداب های ثابت(روتور) و متحرک باعث ایجاد چرخش های کوچکتر در نزدیکی خود شده و گرداب جدید تشکیل شده از هوای آزاد باعث شروع چرخش های بیشتری در همسایگی خود خواهد شد. در نتیبجه ناحیه آشفتگی در پشت مانع گسترش یافته اما شدت آن با فاصله بیشتر از منبع آشفتگی کاهش می یابد.

به عنوان یک قاعده ی کلی، ناحیه ی آشفتگی تا ۷ برابر ارتفاع مانع (فرود در فاصله ی ۷۰۰ متری یک تپه با ارتفاع ۱۰۰ متر امن نبوده خطرناک می باشد) گسترش می باید اما تمام این آن ها به شکل شی،ویژگی های توده هوا و مجذور سرعت باد بستگی خواهد داشت. ²(سرعت باد) به این معناست که در صورت دو برابر شدن سرعت باد، نیروی آشفتگی ۴ برابر خواهد شد(به جای ۱ اندام شکسته شما ۴ عضو شکسته شده خواهید داشت!)

 

 

لبه های تیز سمت باد به دلیل ایجاد گرداب ها نیازمند توجهی ویژه می باشند. حتی تغییر کوچکی در جهت باد می تواند باعث فعال شدن یک بال و غیر ععال شدن بال دیگر شود.

 

یک از مشکلات قدیمی، وجود روتور ورآشفتگی در پشت پلاتو(سطح صاف) و یا تراس است. به دلیل وجود تیک آف های زیاد در لبه ی پلاتو،خلبان در باد کردن بال ها در داخل روتور دچار مشکل شده و به داخل هوای غیرآشفته  بالا برده می شود. فرود های بالایی نیز باید به دور از لبه انجام شوند زیرا زمین پشت آن ها می تواند باعث افزایش یا کاهش "اثر لبه"  شود.

 

 

یک مانع مرتفع و بزرگ در برابر شیب عمودی باد می تواند باعث ایجاد روتور و آشفتگی در مقابل آن ها شوند. این آشفتگی مانند آشفتگی موجود در پشت لبه ها پرانرژی نبوده و خلبانان گاهی به آن هوای مرده می گویند زیرا امکان سقوط چتر (افتادن در استال چتر) و همچنین فروریختگی  و باد های تعجب آور پشتی (back wind) شوند.

 تراس (لبه ها) های متعدد باعث ایجاد چندین ناحیه آشفتگی شده که ناحیه بعدی قرارگرفته  در جهت باد را مختل می سازد زیرا حتی تغییری کوچک در نیروی باد و جهت آن نقش لبه ی بعدی و شدت حاصل از ناحیه ی آشفتگی خود را مشخص می کند. معمولا خلبان های باتجربه در نزدیکی زمین پرواز می کنند اما بر خلاف افراد تازه کار آن ها ناهمواری های زمین،نواحی آشفتگی حاصل شده و تغییرات احتمالی را  به بهترین شکل مشاهده کرده و می خوانند.

 

 

جریان هوا به خوبی اطراف اشیای کوچک را را گرفته و در پشت آن ها ایجاد آشفتگی نمی کند. 

یک دسته متراکم از اشیا یا یک شی عریض که مانع خوبی برای باد می باشند باعث ایجاد یک ناحیه قوی و بزرگ از آشفتگی در پشت خود می شوند.

یک دسته از اشیای هم اندازه که دارای ورودی هایی در بین خود می باشند می توانند باعث کاهش سرعت باد بدون ایجاد آشفتگی قوی در پشت آن ها شوند.

 

 

از لاین های درختی به طور گسترده برای حفاظت از زمین ها و جاده ها در برابر باد های شدید استفاده می کنند که این کار باعث خشکی خاک، انباشه شدن برف و یا یخ زدگی می شود. دیوار های محکم به دلیل الگو های گرداب پشت آن ها خیلی خوب نمی باشند زیرا باعث ایجاد نواحی متمرکز جریان های قوی باد برخورد کننده با زمین می شوند. کاهش کارآمد و یکنواخت سرعت باد در پشت درختان باعث ایجاد شیب چشمگیرعمودی باد شده که که ممکن است باعث استال (سقوط) های ناگهانی یا افزایش سرعت زمین در پشت آن ها شود.

 

آشفتگی پشت موانع با ایجاد نظم توسط جریان های هوای متعدد کاهش یافته یا حتی ناپدید شده و موجب بازگردانی سرعت و جهت اولیه ی باد می شوند.(مانند شانه کردن موهای نامرتب)

 

هنگامی که مشغول خواندن زمین برای آشفتگی های احتمالی هستید توجه به تله های زمینی را به خاطر داشته باشید. تله های زمینی به مناطقی گفته شده که به دلیل وجود فرورفتگی های شدید یا باد های مخالف جهت حرکتتان باعث محدود شدن آزادی شما می شوند.

ما معمولا در باد های ملایم و سبک پرواز می کنیم اما اشکال محدب مانند نوک تپه ها یا یک دنده از تراکم شیب باعث بالاتر رفتن سرعت جریان های پیرامون خود نسبت به میانگین باد های اطراف می شوند. به این پدیده اثر ونتوری گفته می شود.

 

 

 

تیک آف پاراگلایدر در باد شدید به همراه روتور و ونتوری

یکی از حوادث رایج قدیمی تیک آف کردن در باد های شدید بوده که فرد را به داخل نواحی ونتوری بالا کشیده و سپس با نیروی زیاد او را رو به عقب دمیده و هل می دهد.

 

 

جدا از افزایش سرعت جریان ها در اطراف شکل های محدب (اثر ونتوری) ،اشکال فرورفته نیز می توانند نوعی از تله های زمینی باشند. آن ها می توانند باعث متمرکز شدن جریان در یک بخش باریک و بالا رفتن سرعت آن  به فراتر از سرعت هوایی ماکسیمم پاراگلایدر می شود.

 

 

همچنین شکل های محدب بزرگ مانند دره های کوهستان و دره ها و مسیل های رودخانه ها تمایل دارند تا جریان هوای فرورونده اطراف خود که می تواند باعث فرود سریع خلبان در مکان های نامناسبی شود  را متمرکز کنند.

مشاهدات مکرر جریان آب اطراف رودخانه های سنگی،دود و دیگر شاخص های باد به ما کمک می کند تا تعاملات مختلف با زمین را درک کنیم. تلاش کنید تا هر تغییر کوچکی در جهت و سرعت جریان را توضیح دهید. به دنبال یافتن نواحی مانند ناحیه مکش، چرخش و نفوذ جریان ها به آن،آغاز و پایان گرداب ها،گرداب های ثابت و متحرک باشید. به جای بخاطرداشتن جزییات تلاش کنید تا اصول طبیعت جریان ها را به خاطر بسپرید زیرا ممکن است روزی زندگی خودتان را نجات دهید.

هنگامی که یک توده هوا در جهت لایه های همسایگی خود حرکت می کند موجب ایجاد آشفتگی برشی در اطراف سطوح مرزی می شود. شدت آشفتگی برشی به حرکت نسبی و ویژگی های متفاوت توده های هوا بستگی دارد(تراکم، گرانروی، دما...).

 

 

 

 

ترمال ها و پاراگلایدر

ما عموما هنگام صبح زود یا بعد از ظهر ها در فصل پاییز و زمستان و همچنین در مناطق ساحلی ممکن است آشفتگی مکانیکی و برشی را تجربه کنیم. در اواسط روز به خصوص در تابستان و در کوهستان ها سطوح گرم شده توسط خورشید باعث ایجاد حجم هایی از هوای گرم به نام ترمال شده که به داخل هوای خنک بالاتر و متراکم تر اطراف خود می روند. به کمک این پدیده پرندگان و پاراگلایدر ها  در آسمان اوج گرفته تا بالاتر و دورتر پرواز کنند.

یکی از موارد قدیمی وارد شدن نسیم خنک دریا به داخل هوای گرم تر بالاتر از خود می باشد. همچنین سطوح جلویی نیز دارای آشفتگی برشی هستند. حتی سطوح ترمال هم هنگام بالا رفتن به داخل هوای خنک اطراف ایجاد آشفتگی برشی می کنند.

 

ترمال ها می توانند مارا به بهشت برده اما در عین حال توانایی ارسال ما به انتهای جهنم را نیز دارا می باشند. جدا از آشفتگی برشی در لبه های ترمال بالارونده ،خود ترمال ها نیز از منابع ایجاد آشفتگی ترمال می باشند زیرا این چند هزار تن هوا با هوای اطراف تعامل داشته و باعث گرداب های نامنظم و آشفتگی در داخل و خارج آن ها شود.

 

 

ترمال ها جزیی از هوای نامرئی بوده و تاثیر آن ها می تواند ما را در هر مکانی (هنگام تیک آف،بالاتر در آسمان و یا نزدیکی ابر ها) غافلگیر کند. تیک آف کردن در شرایط قوی حرارتی یکی از دلایل اصلی ایجاد حادثه (فروریختگی و استال در نزدیکی زمین) می باشد.

خلبانان با تجربه ای که از ترمال ها برای داشتن پروازی بالاتر و طولانی تر استفاده می کنند آماده هستند تا در هر ارتفاع و در هر لحظه ای از پرواز با آشفتگی آن ها کنار آمده و آن را کنترل کنند. خلبانان تازه کار نباید به ارتفاع پرواز دیگران حسادت کنند بلکه باید ابتدا تلاش کرده تا  پرواز امن و مطمئن در شرایط آشفتگی را آموخته و سپس اقدام به پرواز در شرایط ترمال کنند.

 

بهترین راه مبارزه با مشکلات مطالعه درباره ی آن هاست. آشفتگی ترمال در انواع متفاوتی وجود داشته و شناخت آن نیازمند سال ها تجربه می باشد. در ابتدا به مشاهده و بررسی باد در هنگام تیک آف پرداخته و رفتار آن را با دیگر گلایدر های در آسمان مقایسه کنید. آشفتگی های شدید باعث ایجاد شیب های اساسی،حرکات چرخشی و انحرافی می شود. فروریختگی نوک بال ها نیز برای خلبانان با تجربه پدیده ای رایج می باشد. 

 

 

 

بررسی هواشناسی یک روز پروازی

به مطالعه ی هواشناسی عمومی پرداخته و سنجیدن بی ثباتی اتمسفر در یک روز مشخص شده را بیاموزید.

هنگام گوش دادن به خلبانان دیگر توجه داشته باشید که کلمه ی نامتعادل ممکن است معانی مخالف همی داشته باشد. یکی از این معنی ها می تواند خوب بودن شرایط پرواز به دلیل وجود ترمال ها باشد زیرا به کمک آن ها می توان در آسمان اوج گرفته و پروازی بلند داشت یا می تواند به معنای  شرایط خطرناک به دلیل امکان ایجاد رعد و برق باشد.  ثبات همیشه به معنای عدم آشفتگی نیست زیرا حباب های ترمال محلی ممکن است هنگام بالارفتن،ضربه زدن و فشرده شدن در داخل یک لایه هوای ثابت تغییر شکل داده و آشقته شوند. بعضی از خلبانان بی حوصله یا دیوانه ممکن است به دنبال شرایط پویا و هیجان انگیز گشته در حالی که سایر خلبانان دارای ترس و اضطراب بیشتر شرایط آرامش بخش تری را ترجیح می دهند.

 

در واقع مناسب بودن یا نبودن شرایط پرواز موضوعی شخصی است. بهتر است تا با خلبانان با تجربه صحبت کرده و از آن ها سوال های جزیی تری بپرسید.برای مثال:

-  چه زمانی انتظار صاعقه را دارید؟

- آیا ترمال ها آشفته اند؟

- آیا در اطراف پایگاه ابر ها باد شدید می وزد؟

اطلاعات مستقل را جمع آوری کنید و سپس در مورد مساعد بودن یا نبودن شرایط پرواز تصمیم گیری کنید.

ابر های کومولونیمبوس و ابرهای رعد و برقی دارای قابلیت توسعه عمودی قدرتمندی هستند و باعث ایجاد آشفتگی های حرارتی شدیدی شده که علاوه بر پروازی نامساعد موجب ایجاد ریسک هایی مانند ابر های مکنده، خیس شدن (استال های راحت تر)، یخ زدگی (می تواند باعث پارگی کانوپی شود)، خطر مرگ توسط الکتریسیته و افزایش شدید باد (ناگهانی،مستقیم و توفانی) می شود.

 

 

 

بعضی از نشانه های آشفتگی حرارتی عبارتند از: 

• وجود باد های ناگهانی و متغیر بر روی زمین. مخصوصا هنگامی که حداقل و حداکثر باد ها حدود 50% بیشتر از سرعت میانگین باد باشد.

باد کردن و کنترل پاراگلایدر هنگام تیک آف در شرایط آشفته بسیار سخت تر می باشد. بنابراین در صورت ناموفق شدن تیک آف شما برای دو یا سه مرتبه بهتر است تا آن را به عنوان یک هشدار در نظر گرفته و پروازی انجام ندهید. کنترل بر روی زمین (ground handling) را در مناطق صاف تمرین کرده و شرایط آرام تری را برای پرواز انتخاب کنید. خلبانانی وجود دارند که کمبود کنترل خود بر پاراگلایدر را با دویدن های دیوانه وار و یا با تکیه کردن بر لیفت های شانسی جبران می کنند.

 

در صورت ناموفق بودن شما در انجام تیک آفی صحیح شما توانایی کنترل مناسب در حین پرواز را نیز نخواهید داشت. از باد شدن استفاده کرده و مرحله کنترل خود را طولانی تر کنید تا خود پاراگلایدر برای شما وضعیت هوا را نمایان کند.

• - نشانه های فعالیت های حرارتی مانند: پرندگان و پاراگلایدر های اوج گرفته; برگ های خشک،علف و یا زباله های سبک که توسط ترمال ها بالا رفته اند; وجود برگ ها بر اثر ترمال های ابر های کومولوس و رفتار آن ها; نور شدید خورشید و هوای پیرامون تازه.
• - شیب،چرخش،تغییر مسیر،فروریختگی و استال های پر قدرت پاراگلایدر در هوا. حتی پرندگان نیز ظرافت پرواز خود را در آشفتگی از دست می دهند.
• - گردباد ها و دیگر مشخصه های باد که موجب تصویرسازی گرداب ها و آشفتگی می شوند.

برای تجربه کمتر آشفتگی به عنوان یک تازه کار:

• - از پرواز بین ساعت های ۱۱ شب تا ۱۶ بعد از ظهر در فصول بهار و تابستان خودداری کنید زیرا آشفتگی در قوی ترین سطح ممکن قرار دارد.
• - از پرواز در باد هایی با سرعت میانگین بیشتر از m/s 6 خودداری کنید به خصوص اگر این باد ها از نوع ناگهانی یا متغیر باشند. ابر های متحرک سریع و سایه آن ها نشانگر باد های قوی می باشند اما ابر های ثابتی نیز وجود داشته که توسط باد های قوی و حرکت امواج هوا ایجاد می شوند. آن ها دائما در قسمت upwind و lift side در حال تولید شدن(متراکم شدن) بوده و همچنین در قسمت downwind و sink side دائما در حال از بین رفتن(بخار شدن) می باشند. به این ابرها lenticularis و orographic caps گفته می شود.
•  
• - در هنگام خنک بودن زمین پرواز کنید زیرا این زمین ها برای مدت زیادی توسط ابر ها پوشیده شده و بعد از باران سبز یا مرطوب می باشند.
• - اوج گرفتن در نوار ساحلی بسیار آرامش بخش می باشد زیرا باد های معتدل در یک سطح آبی خنک ایجاد شده و سپس شروع به حرکت می کنند. در 5 کیلومتر داخلی هنگامی که ترمال ها از سطوح آفتابی به سمت بالا و به داخل هوای خنک نسیم دریا سرعت می گیرند شرایط ممکن است متفاوت باشد.
• - زمین های کوهستانی دارای آشفتگی بیشتری نسبت زمین های صاف یا تپه هایی با شیب ملایم می باشند.
• - هوای مرطوب نسبا هوای خشک دارای آشفتگی بیشتری است.
•  
• - معمولا در شرایط حرارتی با افزایش ارتفاع آشفتگی افزایش می باید. در این قسمت ها ترمال ها سرعت بیشتری به خود گرفته و تعاملات بیشتری با باد های قوی یا لایه های ثابت بالاتر دارند. البته در ارتفاع های کم نیز آشفتگی وجود داشته که در این نقاط ترمال ها نا منظم بوده و تحت تاثیر زمین می باشند. یکی از خطرناک ترین مکان های آشفتگی ها در نواحی نزدیک به زمین می باشد زیرا خلبان زمان و ارتفاع کافی برای بازگشتن به وضعیت عادی یا باز کردن چتر نجات را نخواهد داشت(هرچه ارتفاع بیشتر باشد امنیت بیشتر است).

 

 

 

اگر با پاراگلایدر وارد آشفتگی هوایی شدید چه کنید؟

• - به هارنس (هارنس شما را در حالت برعکس نیز نگه خواهد داشت) و بال (بال برای تحمل G 16 بار طراحی شده و در آشفتگی تنها G 3-4 نیرو به آن وارد می شود) خود اعتماد کنید. پاراگلایدر ها اجسام معلق به شدت پایداری بوده و برای بازگشتن و ریکاوری از شرایط مختلف تست و طراحی شده اند.
• - با بالا نگه داشتن سر خود به ریکاوری سریع تر پاراگلایدر کمک کنید (در صورت وزیدن باد های ناگهانی به بال و هل دادن آن رو به عقب دستان خود را بالا بگیرید; برای توقف هرگونه شیرجه رو به جلو ترمز ها را سریعا کشیده و سپس به سرعت آن ها را رها کنید تا بال سرعت هوایی خود را دوباره به دست آورد; در صورت شل بودن یکی از بال ها به سرعت وزن خود را به سمت دیگر پاراگلایدر منتقل کنید تا بتواند بخش بیشتری از وزن شما را حمل کند; زانو های خود را خم کرده و به بدن خود اجازه دهید تا به بتواند راحتی چرخش های شدید پاراگلایدر را دنبال کند). هنگام نگه داشتن رایزر ها وحشت نکرده و از بدن و دستان خود استفاده کنید.
•  
• - منبع آشفتگی را شناسایی کرده تا متوجه مسیر های فرار شوید.
• - سعی کنید تا از سریع ترین راه ممکن که مقداری رو به پایین (downwind) نیز باشد از ناحیه آشفتگی خارج شوید. در صورت امکان مسیری را انتخاب کرده که ارتفاع شما را بر روی زمین افزایش داده تا فضا و زمان بیشتری برای ریکاوری و بازگشتن از حالت فروریختگی،گره،استال ها و چرخش ها داشته باشید.
• - مسیر خود را بدون رویایی مستقیم با باد های ناگهانی و گرداب ها ادامه دهید. البته حفظ سرعت هوایی نسبت به مسیر(با کشیدن ترمز بیش ازحد) از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. سرعت هوایی مناسب به معنای وجود فشار زیاد در داخل کانوپی و مقاومت بیشتر در برابر فروریختگی و استال ها می باشد.
•  

در صورتی که همه ی نواحی برای شما آشفته به نظر می رسید(معمولا به دلیل باد های خیلی شدید و یا ورودی عمیق داخل ناحیه آشفتگی) بزرگترین و کم مانع ترین منطقه فرود اطراف خود را انتخاب کنید. جنگل هایی با تراکم کمتر می توانند در صورت خارج شدن اوضا از کنترل باعث فرود هایی نرم تر و مناسب تر می شود(و شما چتر نجات خود را باز می کنید).

 

 

یادداشت:

این محتوا برای دوره ۶ روزه آموزش پاراگلایدر آماده شده است. به همین دلیل این مقاله تلاش می کند تا هواشناسی ابتدایی مورد نیاز ورزش پاراگلایدر را آموزش داده و نکات ایمنی ضروری را بدون دادن اطلاعات بیش از حد برای شما ارائه کند. برای مثال عواملی مانند ایزوبار ها، اثر کوریلیوس، چرخش سیلیکون ها، میزان افت دما و ... برای پاراگلایدر های مدرن به عنوان یک عامل خطرساز برای افراد تازه کار در نظر گرفته نمی شود زیرا به راحتی می توانند به نمودار های آشنای هواشناسی درباره ی قدرت و جهت باد،بارش،بی ثباتی دسترسی پیدا کنند.

توصیه ما خواندن چند باره ی این مقاله بوده زیرا دانش زیادی به طور فشرده در آن قرار داشته و هرکدام از کلمات به تنهایی دارای جایگاه و ارزش خود می باشند.

به آموختن ادامه داده و پروازی ایمن داشته باشید! ارادتمند مهدی نقدی پری

 

 

ترجمه و تالیف: مهدی نقدی پری

استفاده از این مطلب برای مقاصد غیر تجاری و با ذکر منبع بلامانع است.